ऋषिर्गुरुत्वाच्छिरसैव धार्य

श्छन्दोऽक्षरत्वाद्रसनागत स्यात्।

धियावगन्तव्यतया सदैव
हृदि प्रदिष्टा मनुदेवता च।।6.2।।

इच्छादानार्थकौ धातू स्तश्छदाद्यश्च दादिकः।
तयोरिच्छां ददातीति छन्दो मन्त्रार्णवाचकम्।।6.4।।

हृदयशिरसोः शिखायां कवचाक्ष्यस्त्रेषु सह चतुर्थीषु।
नत्याहुत्या च वषड्ढुं वौषट्फट्पदैः षडङ्गविधिः।।6.6।।

तुङ्गार्थत्वाच्छिरः स्वे स्वे विषयाहरणे द्विठः।
शिरोमन्त्रेण चोत्तुङ्गविषयाहृतिरीरिता।।6.8।।

कचग्रहण इत्यस्माद्धातोः कवचसंभवः।
हुंतेजस्तेजसां देहो गृह्यते कवचं ततः।।6.10।।

असुत्रसादिकौ धातू स्तः क्षेपचलनार्थकौ।
ताभ्यामनिष्टमाक्षिप्य चालयेत्फट्पदाग्निना।।6.12।।

सर्वेष्वपि च मन्त्रेषु नेत्रलोपो विधीयते।
अङ्गुलीषु क्रमादङ्गैरङ्गुष्ठादिषु विन्यसेत्।।6.14।।

दिशो दश क्रमादङ्गषट्कं वा पञ्चकं न्यसेत्।
जपारम्भे मनूनां तु सामान्येयं प्रकल्पना।।6.16।।

न्यस्येच्च दक्षभागे सुमनःपात्रं तथाभितो दीपान्।
अन्यत्साधनमखिलं पुरतो गन्धाक्षतादिकं मन्त्री।।6.18।।

रक्तं धर्मं वृषतनुमथाग्नौ हरिं श्यामवर्णं

ज्ञानं रक्षो दिशि मरुति पीतं च वैराग्यसज्ञम्।

भूताकारं द्विरदतनुमैश्वर्यमीशे च कृष्णं
नञ्पूर्वैस्तैर्यजतु दिशि चित्राणि गात्राणि पीठे।।6.20।।

श्वेता कृष्णा रक्ता

पीता श्यामानलोपमा शुक्ला।

अञ्जनजपासमाने
तेजोरूपाश्च शक्तयः प्रोक्ताः।।6.22।।

त्रिगुणेन च तन्तुरूपभाजा

परितोऽसौ परिवेष्टितं यथावत्।

लघुनालघुधूपितं च कूर्चो
परिकुम्भं निदधातु तारजापी।।6.24।।

अथवा दशमूलपुष्पदुग्धा

ङ्घ्रिपचर्मोत्क्वथितैः कषायतोयैः।

स्तनजद्रुमचर्मसाधितैर्वा
सलिलैः सयतधीः शुभोदकैर्वा।।6.26।।

त्रिविधं गन्धाष्टकमपि

शाक्तेयं वैष्णवं च शैवमिति।

गन्धाष्टकेन शक्तिः
स्यात्कलशे मन्त्रिणा कृतेऽनन्ता।।6.28।।

चन्दनह्रीबेरागरु

कुप्ठासृगुशीरमांसिमुरमपरम्।

चन्दनकर्पूरागरु
दलरुधिरकुशीतरोगजलमपरम्।।6.30।।

याः पञ्चाशत्कलास्तारपञ्चभेदसमुत्थिताः।
पञ्चपञ्चकसंभिन्ना विदुस्तास्तत्त्ववेदिनः।।6.32।।

प्रथमप्रकृतेर्हंसः प्रतद्विष्णुरनन्तरः।
त्रियम्बकस्तृतीयः स्याच्चतुर्थस्तत्पदादिकः।।6.34।।

अत्र याः पञ्च संप्रोक्ता ऋचस्तारस्य पञ्चभिः।
कलाप्रभेदैश्च मिथो युज्यन्ते ताः पृथक्क्रमात्।।6.36।।

अश्वत्थचूतपनस

स्तबकैः सुत्रामवल्लरीयुक्तैः।

सुरतरुधिया पिधाय
कुम्भमुखं वेष्टयीत वासोभ्याम्।।6.38।।

आसनस्वागते सार्घ्यपाद्ये साचमनीयके।
मधुपर्काचमस्नानवसनाभरणानि च।।6.40।।

अर्घ्यपाद्याचमनकमधुपर्काचमान्यपि।
गन्धादयो निवेद्यान्ता उपचारा दश क्रमात्।।6.42।।

गन्धपुष्पाक्षतयवकुशाग्रतिलसर्षपाः।
दूर्वा चेति क्रमादर्घ्यद्रव्याष्टकमुदीरितम्।।6.44।।

मधुपर्कं च सक्षौद्रं दधि प्रोक्तं मनीषिभिः।
शुद्धाभिरद्भिर्विहितं पुनराचमनीयकम्।।6.46।।

तुलस्यौ पङ्कजे जात्यौ केतक्यौ करवीरकौ।
शस्तानि दश पुष्पाणि तथा रक्तोत्पलानि च।।6.48।।

पलाशपाटलीपार्थपारन्त्यावर्तकानि च।
चम्पकानि सनागानि रक्तमन्दारकानि च।।6.50।।

मुकुलैः पतितैर्म्लानैर्जीर्णैर्वा जन्तुदूषितैः।
आघ्रातैरङ्गसंस्पृष्टैरुषितैश्चापि नार्चयेत्।।6.52।।

गोसर्पिषा वा तैलेन वर्त्या च लघुगर्भया।
दीपितं सुरभिं शुद्धं दीपमुच्चैः प्रदापयेत्।।6.54।।

वर्णैर्मनुप्रपुटितैः क्रमशः शतार्धै

र्न्यासक्रमादभियजेत्सकलासु मन्त्री।

गन्धादिभिः प्रथमतो मनुदेवतासु
त्रैलोक्यमोहनमिति प्रथितः प्रयोगः।।6.56।।

हारस्फटिककलाया

ञ्जनपिङ्गलवह्निरोचिषो ललनाः।

अभयवरोद्यतहस्ताः
प्रधानतनवोऽङ्गदेवताः कथिताः।।6.58।।

इन्द्राग्नियमनिशाचर

वरुणानिलशशिशिवाहिपतिविधयः।

जात्यधिपहेतिवाहन
परिवारान्ताः क्रमेण यष्टव्याः।।6.60।।

वज्रः सशक्तिदण्डः

खङ्गः पाशाङ्कुशौ गदाशूले।

रथचरणनलिनसंज्ञे
प्रोक्तान्यस्त्राणि लोकपालानाम्।।6.62।।

कृते निवेद्ये च ततो मण्डलं परितः क्रमात्।
मङ्गलाङ्कुरपत्राणि स्थापनीयानि मन्त्रिणा।।6.64।।

अथवा षट्कोणावृत

त्रिकोणके गुरुजनोपदेशेन।

प्राणाग्निहोत्रविधिना
प्यावसथीयाह्वयेऽनलस्थाने।।6.66।।

चित्पिङ्गलपदमुक्त्वा

हनदहपचयुग्मकानि सर्वज्ञम्।

आज्ञापयाग्निजाये
प्रभाष्य मनुनानलं ज्वलयेत्।।6.68।।

अनेन ज्वलितं मन्त्रेणोपतिष्ठेद्धुताशनम्।
ततः प्रविन्यसेद्देहे जिह्वामन्त्रैर्विभावसोः।।6.70।।

हिरण्या गगना रक्ता कृष्णा चैव तु सुप्रभा।
बहुरूपातिरक्ता च जिह्वाः सप्तेति सात्त्विकाः।।6.72।।

राजस्यः कथिता ह्येताः क्रमात्कल्याणरेतसः।
विश्वमूर्तिस्फुलिङ्गिन्यौ धूम्रवर्णा मनोजवा।।6.74।।

सात्त्विक्यो दिव्यपूजासु राजस्यः काम्यकर्मसु।
तामस्यः क्रूरकार्येषु प्रयोक्तव्या विपश्चिता।।6.76।।

जिह्वासु त्रिदशादीनां तत्तत्कार्यसमाप्तये।
जुहुयाद्वाञ्छितां सिद्धिं दद्युस्ता देवतामयाः।।6.78।।

सहस्रार्चिः स्वस्तिपूर्ण उत्तिष्ठपुरुषस्तथा।
धूमव्यापी सप्तजिह्वो धनुर्धर इतीरिताः।।6.80।।

प्रादक्षिण्येन विन्यस्येद्यथावद्देशिकोत्तमः।
जातवेदाः सप्तजिह्वो हव्यवाहन एव च।।6.82।।

स्युरष्टमूर्तयो वह्नेरग्नये पदपूर्विकाः।
प्रणवादिनमोऽन्ताश्च पुनर्दर्भचतुष्टयैः।।6.84।।

अङ्गमन्त्रैस्ततो बाह्ये अष्टाभिर्मूर्तिभिः क्रमात्।
ततोऽग्निमनुनानेन मन्त्री मध्ये च संयजेत्।।6.86।।।

त्रिणयनमरुणप्ताबद्धमौलिं सुशुक्लां

शुकमरुणमनेकाकल्पमम्भोजसंस्थम्।

अभिमतवरशक्तिस्वस्तिकाभीतिहस्तं
नमत कनकमालालंकृतांसं कृशानुम्।।6.88।।

संस्कृतेन घृतेनाभिद्योतनोद्योतितेन च।
व्याहृत्यनन्तरं तेन जुहुयान्मनुना त्रिशः।।6.90।।

जिह्वाङ्गमूर्तिमनुभिरेकावृत्या हुनेत्तथा।
जिह्वायां मध्यसंस्थायां मन्त्री ज्वालावली तनौ।।6.92।।

जुहुयाच्च चतुर्वारं समस्तेनैव तेन तु।
आज्येन संध्यमनुना पञ्चविंशतिसंख्यकम्।।6.94।।

पुनः साध्येन मनुना हुनेदष्टसहस्रकम्।
अथवाष्टशतं सर्पिः संयुक्तेन पयोन्धसा।।6.96।।

भूर्भुवःस्वर्भूर्भुवस्वःपूर्वं स्वाहान्तमेव च।
अग्नये च पृथिव्यै च महते च समन्वितम्।।6.98।।

चन्द्रमसे च दिग्भ्यश्च महते च समन्वितम्।
महाव्याहृतयस्त्वेताः सर्वशो देवतामयाः।।6.100।।

इतः पूर्वं प्राणबुद्धिदेहधर्मादिकारतः।
जाग्रत्स्वप्नसुषुप्तीनामन्तेऽवस्थास्वितीरयेत्।।6.102।।

शिश्ना च यत्कृतं प्रोक्त्वा यदुक्तं यत्स्मृतं तथा।
तत्सर्वमिति संभाष्य ब्रह्मार्पणपदं वदेत्।।6.104।।

नक्षत्राणां सराशीनां सवाराणां यथाक्रमम्।
दद्याद्बलिं गन्धपुष्पधूपपूर्वकमादरात्।।6.106।।

देवताभ्यः पदं प्रोक्त्वा दिवानक्तपदं तथा।
चारिभ्यश्चाथ सर्वेभ्यो भूतेभ्यश्च नमो वदेत्।।6.108।।

सप्तानां करणानां च दद्यान्मीनाह्वमेषयोः।
अन्तराले बलिस्त्वेवं संप्रोक्तः कलशात्मकः।।6.110।।

दोर्भ्यां पदाभ्यां जानुभ्यामुरसा शिरसा दृशा।
वचसा मनसा चेति प्रणामोऽष्टाङ्ग ईरितः।।6.112।।

गुर्वाद्यास्तारादिका यागमन्त्रा

लोकेशान्तास्ते चतुर्थीनमोऽन्ताः।

पूजायामप्यग्निकार्ये द्विठान्ता
बीजैः पूजा स्याद्विभक्त्या वियुक्तैः।।6.114।।

नत्त्वा ततस्तनुभृते परमात्मने स्वं

द्रव्यार्धमेव गुरवे चतुरंशकं वा।

दत्त्वा दशांशमथवापि च वित्तशाठ्यं
हित्वार्पयेन्निजतनुं तदधीनचेताः।।6.116।।

यथा पुरा पूरितमक्षरैर्घटैः

सुधामयैः शिष्यतनौ तथैव तैः।

प्रपूरयन्मन्त्रिवरोऽभिषेचये
दवाप्तये मङ्क्षु यथेष्टसंपदाम्।।6.118।।

गुरुणा समनुगृहीतं

मन्त्रं सद्यो जपेच्छतावृत्त्या।

गुरुदेवतामनूना
मैक्यं संभावयन्धिया शिष्यः।।6.120।।

संक्षेपादिति गदिता हिताय दीक्षा

जप्तृ़णां प्रवरफलप्रदा चिराय।

प्राप्यैनां जपविधिरादरेण कार्यो
विद्वद्भिः सहुतविधिं निजेष्टसिद्ध्यै।।6.122।।